De Poëzie van het Onhandige
Zoals filosofen de kern van hun betoog vaak achteloos in een bijzin verstoppen, zo was het belangrijkste moment van deze workshop voor mij een wegwerpzinnetje dat tijdens één van de pauzes werd uitgesproken.
Een 19-jarige jongedame die op de voor haar leeftijd typerende, schuchtere manier verzuchtte dat ze ‘al te veel tijd verspild had’.
Ik, die zelf al een tijdje geen aanspraak meer kan maken op het statuut van tiener, wist niet wat te antwoorden. Als we aannemen dat zij met ‘verspillen’ het niet productief benutten van haar tijd bedoelt, dan ben ik geneigd te denken dat ik tot op heden nagenoeg mijn hele leven verspild heb. Nachtenlang heb ik verspild aan het in de ogen staren van de persoon naast mij in bed, ochtenden heb ik verspild aan stompzinnige katers, ontelbare uren kon ik van extatische opwinding niets anders doen dan wachten op een geliefde en dit alles heeft mij niets tastbaars opgeleverd. En toch ben ik geneigd te denken dat het nu juist deze uren zijn die mij tot de persoon die ik ben gemaakt hebben en dat ‘verspilling’ eigenlijk een overwinning op de heilig verklaarde productiviteit is.
Ik had op deze leeftijd dokter kunnen zijn. In plaats van een ‘onproductieve’ dansworkshop te volgen had ik mensenlevens kunnen redden, maar ik wil helemaal geen dokter zijn en ik betwijfel of ik over de nodige kwaliteiten daartoe beschik en mocht ik dezer dagen niet in een, laat ons zeggen, liefdesrelatie met een hippocratische wereldverbeteraar verwikkeld geweest zijn, was de gedachte zelfs nooit bij mij opgekomen dus waarom jaag ik me dan toch al te vaak op met juist deze gedachte?
De voorstelling van Daniel Linehan waarrond deze workshop kadert, is gebaseerd op de premisse dat we steeds minder tijd hebben om steeds meer dingen te doen. De repetitie die we mochten bijwonen, toonde een overdaad aan materiaal dat binnen steeds kortere tijdsspannen hernomen moest worden waardoor er in het materiaal keuzes gemaakt moesten worden en de toeschouwer aldus juist meer tijd kreeg om bepaalde dingen daadwerkelijk te zien.
Een vergelijking met sociale media is misschien nogal makkelijk maar daarom niet overbodig. Op een facebookfeed krijg je dagelijks zoveel informatie te verwerken dat de tijd die je daar effectief aan kunt besteden nagenoeg nihil is. Ik kan mij na een uur Facebook nauwelijks nog herinneren wat ik allemaal gezien heb, maar desalniettemin blijf ik achter met het gevoel dat ik duizenden mogelijkheden die mijn vrienden wel exploreren volledig onbenut laat. Dit is waarschijnlijk wat we bedoelen wanneer we zeggen dat we onze tijd aan het verspillen zijn.
Wat heeft dit met een dansworkshop te maken? In deze workshop werd een groep mensen bij elkaar gezet en de mogelijkheid geboden urenlang naar elkaar te kijken. Ik heb geen idee wat deze mensen buiten deze muren doen, op een paar tijdens de pauzes gemaakte opmerkingen na, maar weet wel hoe zij bewegen. De poëzie van hun lichaam is die van het onhandige en door naar hen te kijken, leerde ik ook op een intensievere manier naar mezelf te kijken. De vergelijking waartoe ik ongedwongen kwam was niet gebaseerd op de reclamefolder van hun internetprofiel maar op de fysieke ruimte die zij innamen en de complexe manieren waarop zij dit deden.
Dans is per definitie verspilling. Het is energie verbruiken zonder duidelijk, productief resultaat. Giorgio Agamben beweert daarom dat dans de meest elementaire vorm van bewegen is omdat zij losstaat van de sociale context waarin onze lichamen gedisciplineerd worden. Dans is in het beste geval een feest; het feest een lichaam te zijn.
En lichamen, waarachtige, driedimensionale lichamen zijn eigenlijk nogal idioot. Er is altijd wel iets op aan te merken en ze stellen ons altijd voor nieuwe problemen, maar gelukkig betekent dit ook dat zij ons kunnen blijven verrassen. De poëzie van het onhandige waar ik het reeds over had, maakt het mogelijk dat wij in de meest onverwachte momenten opeens een schoonheid ontdekken die zich maar af en toe in een oogwenk laat aanschouwen.
De iets te lange ledematen die opeens een enorme kracht krijgen wanneer ze zich om hun eigen as slingeren, de overgave waarmee iemand zich opeens durft te laten vallen, de kwetsbaarheid die naar voren komt wanneer een jonge man zijn aangeboren machismohoudingen verraadt om zich, in navolging van zijn mededansers, te amuseren. Kortom: de persoonlijkheid die naar voren komt wanneer het toegestaan blijkt te zijn om de manieren waarop wij ons horen te gedragen achterwege te laten en de tijd zich laat uitrekken tot een ruimte waarbinnen alles mogelijk is, ook en vooral mislukken en jezelf aanstellen en opnieuw beginnen en proberen.
Wat ik geleerd heb door naar deze workshops te kijken is dat tijd een relatief begrip is. Ik weet dat daar al een zogeheten relativiteitstheorie over bestaat, maar die heb ik nooit begrepen en zij heeft mij ook nooit weten te boeien. Wars van elke vergelijking met eender wie, dokter of niet, wil ik mijn tijd terug voor mijzelf opeisen en er bij voorkeur zoveel mogelijk van verspillen door in de eerste plaats meer te kijken. Ik heb al honderden zonsopgangen uit de vensters van evenzovele hotel- en studentenkamers gezien, ik heb hele onvermoede werelden gezien in de ogen van zij die al dan niet toevallig mijn pad gekruist hebben op nachten waarin ik deze wereld nog maar eens had opgegeven en ik heb mensen zien dansen op scène en door straten en in parken en al die uren die ik hieraan verspild heb zijn niet te tellen maar het zijn er te weinig want zij hebben gemaakt dat ik geworden ben wie ik nu ben en zij hebben mij de poëzie van mijn eigen onhandigheid doen inzien.
about the author: Michael Van Remoortere
