De vijfde symfonie van Beethoven, we kennen de symfonie allemaal vanwege de tumultueuze openingsnoten: Kort-kort-kort-lang. Beethovens persoonlijke strijd met wat men ‘het lot, dat aan de deur klopt’ noemde, neemt je vanaf het dreigende en bekende openingsmotief mee in een dramatisch verhaal gecomponeerd in een context van grote instabiliteit in Europa. Daarbij worstelde de componist dagelijks stelliger met zijn toenemende doofheid.
Maestro Riccardo Chailly bracht met de Filarmonica della Scala een zeer imponerende uitvoering van de toen revolutionaire symfonie die tussen 1804 en 1808 in Wenen werd gecomponeerd. Zwaartekracht was de enige kracht die het publiek op zijn stoel hield. De uitdijing van het heelal leek door de grootmeester in deze symfonie georkestreerd te worden. Negen contrabassen en tien celli raakten bijna buiten adem tijdens de noodlotsymfonie. Daartegen kreeg de piccolo in het vierde deel zelden een vergelijkbare klankexpositie. Deze dynamiek gaf een zeer specifieke kleur aan het orkest met rijke expressie als resultaat.
In de Achtste is er meer ambiguiteit te voelen. De Filarmonica della Scala bracht een geperfectioneerde aura tot in de Koningin Elisabethzaal van Antwerpen. In deze symfonie keerde Beethoven terug naar de stijl van Mozart. Opvallend was de klank van de pauken waarin het sarcasme van de symfonie schuil ging.
Beethovens Egmontouverture brengt een korte weerklinkende samenvatting en
adaptatie van Goethes oorspronkelijk theaterstuk. Spanning en contrast bouwen
zich in deze ouverture op: het verzet van de geknechte Vlamingen tegen de
Spaanse Tiran. Het onderwerp van de muziek en het dramatische verhaal is het
leven en de heldenmoed van een 16e-eeuwse Zuid-Nederlandse edelman, de graaf Lamoraal van Egmont. De ouverture is van een grote kracht; zeer
expressief en uit middelste periode van Beethoven; geschreven in een
vergelijkbare stijl als de vijfde symfonie, die twee jaar eerder was
voltooid.
Deze
muziek laat je de strijd van een individu gewaar worden. Je komt niet alles te
weten, je weet nooit alles, maar er zijn momenten dat je denkt dat het voor
even wel kan. Op dat moment voel je in elke vezel van je lichaam hoop.
Misschien omdat er op dat ogenblik niets meer bij kan in je ziel, je
bewustzijn, je verstand, of hoe je datgene ook wil noemen, dat wat ons
menselijk maakt. Zingeving wentelt zich in een verheven vorm om ons heen in de
absolute kracht van muziek.
about the author: lisa deckers
